Portal Gminy
Jasienica

Stan finansowania edukacji w Polsce – jak to wygląda w Gminie Jasienica?

Nowy rok szkolny rozpoczął się na dobre. W naszej Gminie działa 9 jednostek oświatowych (7 zespołów szkolno-przedszkolnych, 1 szkoła podstawowa, 1 publiczne przedszkole), do których uczęszcza obecnie 3390 dzieci (956 przedszkolaków i 2434 uczniów).

Edukacja od lat pozostaje jednym z naszych kluczowych priorytetów – zarówno w zakresie inwestycji w infrastrukturę, jak i codziennego wsparcia dzieci, młodzieży oraz nauczycieli i rodziców. Planowane wydatki na oświatę stanowią obecnie blisko 40% budżetu Gminy Jasienica, dlatego w obliczu braku należytego finansowania rządowego, chcemy przedstawić Państwu rzeczywistą skalę wyzwań, z jakimi mierzy się Gmina.

Koszty funkcjonowania szkół rosną, niestety nieproporcjonalnie z nakładami państwa na te cele. W 2024 roku dopłata z budżetu Gminy Jasienica do bieżącego funkcjonowania placówek oświatowych wyniosła 37 mln złotych. W ramach wydatków na oświatę Gmina, jako zadanie własne, finansuje m.in. wychowanie przedszkolne, dowóz uczniów z niepełnosprawnościami do szkół i przedszkoli (dowozem objętych jest 108 dzieci, a planowany koszt tego zadania w 2025 r. wyniesie około 2 mln zł).

Ponadto w 2025 r. koszty związane z zapewnieniem wychowania przedszkolnego dla dzieci od 3 roku życia przedstawiają się następująco:

• około 16 mln złotych – utrzymanie przedszkoli publicznych na terenie naszej Gminy,
• około 1,3 mln złotych – dotacje dla przedszkoli niepublicznych,
• około 1,5 mln złotych – zwrot kosztów za pobyt dzieci z Gminy Jasienica w przedszkolach w innych gminach.

Gmina ponosi także koszty związane z dotowaniem żłobków i klubów dziecięcych – planowany koszt w 2025 r. to 176 tys. zł. Jednostki oświatowe realizują także kształcenie i wychowanie dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego oraz wczesnego wspomagania rozwoju, finansowane głównie z budżetu państwa. Objętych nim jest 229 uczniów, a liczba ta rośnie w trakcie roku szkolnego. Wymaga to zatrudnienia obecnie już 57 nauczycieli współorganizujących proces kształcenia, co generuje dodatkowo koszty rzędu 5,5 mln zł rocznie.

Tylko do września tego roku Gmina z własnego budżetu przeznaczyła na edukację 26 mln zł. Środki te pochodzą z lokalnych podatków i mogłyby zostać przeznaczone na inne, równie ważne potrzeby mieszkańców. Warto przy tym zaznaczyć i przypomnieć, że finansowanie oświaty to tzw. zadanie zlecone – zgodnie z przepisami Konstytucji RP i ustaw powinno być w całości pokrywane z budżetu państwa. W rzeczywistości jednak subwencja oświatowa pokrywa jedynie część rzeczywistych kosztów, a różnicę – coraz większą – przekazuje się na Gminę.

Jednak w Gminie Jasienica edukacja i szeroko pojęta oferta dla dzieci i młodzieży mają szczególne znaczenie. Dlatego – jako jedna z nielicznych gmin – zdecydowaliśmy się na znacznej wysokości dopłaty do szkolnych posiłków. Podczas gdy w innych miejscowościach koszt jednego obiadu wynosi nawet 20 zł i więcej, u nas rodzic płaci jedynie 5 zł za obiad dla swojego dziecka. Pozostałą kwotę związaną z utrzymaniem stołówek – łącznie ok. 4,6 mln zł rocznie – pokrywa budżet Gminy. Kwota ta nie obejmuje zakupów żywności.

Rok 2025 jest dla oświaty wyjątkowo trudny finansowo ze względu na zmieniony system naliczania środków z budżetu państwa. Potrzeby oświatowe przewidziane na ten rok mogą być finansowane przez ustawodawcę dopiero w 2027 r.  co jest niedorzecznością. Brak bieżącego finansowania z budżetu państwa wymaga większego zaangażowania finansowego Gminy, która musi pokrywać aktualne koszty, aby zapewnić realizację zajęć dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych oraz bezpieczne i higieniczne warunki nauki.

Jednak Gmina Jasienica, podobnie jak inne samorządy, nie może pozwolić sobie na przeznaczanie całego budżetu wyłącznie na realizację jednego zadania zleconego. Musimy równolegle realizować inwestycje drogowe, modernizację sieci wodno-kanalizacyjnej, oświetlenia ulicznego, rozwój infrastruktury społecznej i sportowej oraz zabezpieczać wkład własny do projektów współfinansowanych z funduszy zewnętrznych. W przypadku wielu z tych projektów udział Gminy wynosi od 15 do nawet 50% wartości inwestycji – bez tych środków nie możemy ubiegać się o dofinansowanie, a tym samym realizować działań, które służą całej społeczności.

Dlatego czekamy i liczymy, że Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawi konkretne i skuteczne rozwiązania systemowe, które pozwolą gminom finansować zadania edukacyjne w sposób odpowiedzialny i zgodny z ich realnymi możliwościami.

Dla porównania – na budowę dróg gminnych w 14 sołectwach przeznaczamy rocznie ok. 4,5 mln zł, natomiast na oświatę – bez uwzględniania inwestycji – musimy dopłacać z budżetu gminy aż 40 mln zł rocznie. To jest dziesięciokrotnie więcej niż na drogi. Trudno uznać, że to normalne czy właściwe, podkreśla wójt.