Wieńce plecione z kłosów, barwne korowody, dźwięk orkiestr, zapach i smak regionalnych przysmaków – tak od pokoleń świętuje się w Polsce zakończenie żniw. To jedno z najstarszych i najbardziej barwnych świąt ludowych, które również w Jasienicy łączy pradawną obrzędowość z głębokim wymiarem religijnym. Obecnie w sołectwach trwają lokalne obchody, a ich kulminacją będą Gminne Dożynki, które odbędą się 31 sierpnia w Mazańcowicach. To doskonała okazja nie tylko do wspólnej zabawy, ale również do poznania bogatej historii i tradycji Śląska Cieszyńskiego.
Obchody dożynek sięgają czasów starosłowiańskich rytuałów dziękczynnych za plony. Z czasem, zwłaszcza od XVI w., łączono je z obrzędowością chrześcijańską, ale wiele pierwotnych elementów – jak wieniec – przetrwało do dzisiaj. Święto plonów obchodzone jest także w różnych kulturach świata. W Anglii znane jest jako Harvest Festival, w Stanach Zjednoczonych – w formie Święta Dziękczynienia (Thanksgiving), w Niemczech jako Erntedankfest. W Polsce dożynki mają szczególne znaczenie – od Mazowsza po Podhale – ale na Śląsku Cieszyńskim, w tym także w Jasienicy, wyróżniają się bogactwem strojów i silnym związkiem z lokalną kulturą. Nieodłącznym ich elementem są barwne korowody – dawniej z wozami drabiniastymi zaprzężonymi w konie lub woły, dziś często z przyczepami ciągników rolniczych, ozdobionymi kwiatami, kłosami zbóż i wieńcami dożynkowymi. W korowodach idą delegacje sołectw, orkiestry dęte, zespoły folklorystyczne, a czasem nawet grupy odtwarzające dawne prace polowe. W 2024 roku Gmina Szemud pobiła rekord Polski na najdłuższy korowód dożynkowy, tworząc niezwykłą paradę z udziałem traktorów, rowerów, jeźdźców i maszyn rolniczych. Uczestnicy pochodów występują w strojach cieszyńskich – uchodzących za jedne z najpiękniejszych i najbogatszych w Polsce, zdobionych filigranową biżuterią i haftami. Symbolem urodzaju jest wieniec – pleciony z kłosów pszenicy, żyta czy jęczmienia, zdobiony owocami, jarzębiną i wstążkami w barwach narodowych lub regionalnych, który następnie przekazywany jest gospodarzowi dożynek lub władzom gminy wraz z bochnem chleba z tegorocznej mąki. Co ciekawe, na Kurpiach i Podlasiu w wieńcach umieszcza się dużo owoców i jarzębiny, a na Podhalu wplata się w nie zioła.
– Rozpoczynające się właśnie dożynki to dla naszej Gminy szczególny czas podziękowania rolnikom za ich całoroczny trud i wyraz szacunku dla pracy, która daje nam chleb. Te dawne zwyczaje – pełne symboliki i wdzięczności – przetrwały do dziś i są okazją do przypomnienia bogactwa tradycji i kultury Śląska Cieszyńskiego. Wspólne świętowanie integruje mieszkańców wszystkich pokoleń i pokazuje, że nasza Gmina jest wspólnotą opartą na wzajemnym szacunku i życzliwości – mówi Janusz Pierzyna, Wójt Gminy Jasienica.
Od 1927 roku organizowane są centralne dożynki państwowe. Najbardziej znane odbywają się w Spale pod patronatem Prezydenta RP. Współczesne święta plonów wzbogacane są o koncerty, pokazy rzemiosła, konkursy kulinarne i zabawy taneczne pod gołym niebem.
Wielkie święto jasienickich plonów
Tradycje, śpiew i zapach świeżo wypieczonego chleba tworzą atmosferę, której nie da się pomylić z żadnym innym wydarzeniem w ciągu roku. Zwieńczenie dożynek w poszczególnych sołectwach Gminy Jasienica odbędzie się 31 sierpnia podczas Dożynek Gminnych w Mazańcowicach.
– Dożynki Gminne to kulminacja całego sezonu świąt plonów w naszych sołectwach –rozpoczynając od tradycyjnych nabożeństw i barwnych korowodów, aż po wspólną zabawę przy muzyce. Zapraszamy wszystkich mieszkańców gminy i okolic na to wyjątkowe wydarzenie – by razem świętować pradawną tradycję – zaznacza Janusz Pierzyna, Wójt Gminy Jasienica.
Uroczystości rozpoczną się o godz. 12:00 powitaniem Gazdów – Anny i Ryszarda Biernotów, a o godz. 13:00 odprawiona zostanie msza św. dziękczynna. Po niej barwny korowód, prowadzony przez Orkiestrę Dętą Mazańcowice, przejedzie na plac przy ul. Strażackiej. Tam odbędzie się ceremonia przekazania wieńca dożynkowego, występy zespołów regionalnych, koncerty i pokaz tańca. W programie znajdzie się m.in.: występ Zespołu Regionalnego „Bierowianie”, koncert zespołu „Grupa Furmana”, pokaz tańca grupy „Diamonds” oraz festyn dożynkowy z zespołem „Preludium”.
Ważne elementy tradycyjnych dożynek na Śląsku Cieszyńskim
Najważniejsze elementy stroju kobiecego:
Obrzędy i zwyczaje
Chleb dożynkowy, nieodłącznie związany z dożynkami, dzielony jest wśród uczestników. Gest dzielenia ma oznaczać sprawiedliwe rozdzielenie owoców pracy rolników. Uroczystościom towarzyszy śpiew tradycyjnych pieśni żniwnych i dożynkowych – najczęściej w gwarze cieszyńskiej. Występują krótkie przedstawienia obrzędowe – humorystyczne scenki z życia wsi, wspominające trudy żniw.
Dawniej po uroczystościach w polu gospodarze zapraszali żniwiarzy do domu na dożynkową wieczerzę, dziś rolę tę pełnią festyny gminne.
Współczesne dożynki na Śląsku Cieszyńskim to często kilkudniowe festyny z koncertami, pokazami rękodzieła, kiermaszami lokalnych produktów i konkursami kulinarnymi, np. na najlepszy kołacz.
Często odbywają się też pokazy dawnych prac rolniczych: młócenia cepami, koszenia kosą, pieczenia chleba w piecu chlebowym. Wydarzeniu towarzyszą konkursy dla dzieci i dorosłych, występy kapel góralskich i taneczne zabawy pod gołym niebem.
W gminie Jasienica tradycja dożynek wciąż trwa i co roku świętujemy zakończenie żniw.
Sołtys z Radą Sołecką, Koło Gospodyń Wiejskich w Międzyrzeczu Dolnym zapraszają na Dożynki Sołeckie, które odbędą się w niedzielę 24 sierpnia 2025 r. w Międzyrzeczu Dolnym.
DOŻYNKI EKUMENICZNE W WIESZCZĘTACH
Gazdowie dożynek Bogusława i Mirosław Faruga, Sołtys i Rada Sołecka, KGW, OSP Wieszczęta zapraszają na Dożynki Ekumeniczne, które odbędą się w sobotę 23 sierpnia.
Dożynki sołeckie w parafii św. Bartłomieja
W piątek 15 sierpnia odbyły się dożynki sołeckie w parafii św. Bartłomieja, które zgromadziły mieszkańców Grodźca i Świętoszówki.
