Portal Gminy
Jasienica

W piątek 24 lutego właściciel zamku w Grodźcu w towarzystwie zaproszonych gości uroczyście dokonał otwarcia zamku po przeprowadzonej rewitalizacji.

Wójt Janusz Pierzyna podarował gospodarzowi rzeźbę piastowskiego orła. – Wielkie słowa uznania należą się panu Michałowi Bożkowi, właścicielowi Zamku i fundatorowi Fundacji „Ustronianka”, który przeprowadził rewitalizację i wyposażył zamek w uzupełnianą przez wiele lat kolekcję zabytkowych przedmiotów. I co równie ważne, doprowadził do udostępnienia wszystkiego szerokiej publiczności. Dzięki niemu każdy, kto interesuje się historią regionu, jak i szerzej całego tego pogranicznego terenu, ma wyjątkową okazję przyjrzeć się tej historii z bliska: zobaczyć sam zamek, jego historyczne wyposażenie, przedmioty codziennego użytku, jakie towarzyszyły przez wieki mieszkańcom. Ale i inne artefakty, które zgromadzone w tej kolekcji cieszą oczy i dostarczają wiedzy. I my, i następne pokolenia możemy zobaczyć coś, co przetrwało tysiąc i więcej lat, co stanowi nasze dziedzictwo – mówił wójt.

– Cieszę się z tego wydarzenia, bo jako Gmina mamy wobec całego Grodźca bogate plany. W 2017 r. uruchomiliśmy projekt „Jasienicki Kurort Zamkowy”, pozyskaliśmy pieniądze na odwiert geotermalny, w środę 8 marca uroczyście podpiszemy umowę na jego wykonanie z firmą wiertniczą. Również za to dziękuję wszystkim, którzy się przyczynili do tego projektu na płaszczyźnie rządu, bo daje nam to kolejną możliwość rozwoju tego miejsca – mówił wójt.

W uroczystości otwarcia zamku po renowacji wziął udział również m.in. minister Grzegorz Puda, wiceminister Stanisław Szwed, marszałek województwa śląskiego Jakub Chełstowski, starosta bielski Andrzej Płonka, starosta cieszyński Mieczysław Szczurek, wojewódzki konserwator zabytków Łukasz Konarzewski.

Jak wyjaśnia wójt Janusz Pierzyna, od wielu lat przywrócenie zamkowi w Grodźcu dawnej świetności było marzeniem Gminy Jasienica. – Dobrze się stało, że trafił się prywatny właściciel, który był w stanie o niszczejące mury zadbać. To ważny moment w historii Śląska Cieszyńskiego i należy docenić pana Michała Bożka, bo równie dobrze mogło się tak stać, że jakiś inny prywatny właściciel zamknąłby dostęp do zamku, ogrodził wszystko płotem, a społeczeństwo nie miałoby do tego dostępu – dodaje wójt Janusz Pierzyna.

– Rewitalizacja, poprzedzona badaniami archeologicznymi tego obiektu, ujawnia nam wielką historię tego miejsca. Nie jest jeszcze do końca zbadana, ale wiemy, że od dwóch tysięcy lat żyli tu ludzie. A to tylko część przeprowadzonych badań. Park jeszcze nie został zbadany, a prawdopodobnie na jego terenie był gród. I historycy muszą rozstrzygnąć, czy nazwa „Grodziec” pochodzi od Grodeckiego, czy właśnie od grodu. Czekamy więc na archeologiczne odkrywki w parku, aby dowiedzieć się więcej – mówił Janusz Pierzyna.

Już dzisiaj można mieć pewność, że Jasienica i Grodziec były od wieków na szlaku handlowym. – A więc mieszkańcy tego terenu mają swoje korzenie, wiemy, skąd pochodzili nasi przodkowie. To nas zobowiązuje, bowiem przodkowie zostawili nam w ten sposób swój testament. Wiemy, jakie jest nasze dziedzictwo, więc musimy żyć w poszanowaniu tego, co oni stworzyli, a jednocześnie musimy dołożyć do tego, co oni nam przekazali, i przekazać to następnym pokoleniom – wyjaśniał Janusz Pierzyna. (UGJ)

Więcej zdjęć na Facebooku Jasienica po Godzinach

Zamek w Grodźcu i muzeum

Gruntowna renowacja zabytku prowadzona była od 2020 r. Fundacja Ustronianka z Ustronia, która ma w użyczeniu zamek, otrzymała na ten cel ponad 6 mln zł dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wkład własny wyniósł około 2,5 mln zł.

– Ekspozycja w zamku jest niezwykle bogata i różnorodna. Zwiedzający poznają sale rycerską, myśliwską, zbrojownię, kuchnię zamkową, reprezentacyjne pokoje, izby mieszkalne, tak damskie, jak i męskie. Ciekawie prezentują się piwnice zamkowe po generalnej renowacji – mówi kustosz zamku dr Jacek Proszyk. Jak zaznacza, rewitalizacja pozwoliła odkryć wiele tajemnic samej budowli. Badania architektoniczne i archeologiczne, przeprowadzone w trakcie remontu, zrewidowały dotychczasowe informacje o zamku. Jak się okazuje, nie został on zbudowany w latach 80. XVI w. przez Henryka Grodzieckiego, jak dotychczas uważano. Badania architektoniczne wskazały, że w XII-XIII w. w miejscu obecnego zamku istniała drewniana osada, o czym świadczą belki drewniane znalezione w murach piwnicy, datowane między 1150 a 1270.

Natomiast pierwszy murowany obiekt to prawdopodobnie wieża mieszkalno-obronna, wstępnie datowana na XIV w. Zapewne związana była z rozbudową obronnej infrastruktury Księstwa Cieszyńskiego przez księcia Przemysława Noszaka. – Grodzieccy rozbudowali istniejący murowany obiekt prawdopodobnie w latach 1552-64. Świadczą o tym badania dendrochronologiczne nadproży i progów dębowych w piwnicy, których data ścięcia drzewa obejmuje okres między 1550-52. Zatem rozbudowę zamku należy przypisać Maciejowi Grodzieckiemu, ojcu Henryka – objaśnia kustosz.

Budynek powstał od razu jako obiekt dwupiętrowy, o czym świadczy jednolita zabudowa kamienna, cegły renesansowe i dendrochronologia belek maczulcowych pozostawionych w murze na wysokości drugiego piętra. Być może o zakończeniu budowy mogą świadczyć znalezione kafle piecowe z herbem księżnej legnickiej Katarzyny, która 28 grudnia 1563 r. wyszła za mąż za Fryderyka Kazimierza frysztackiego, księcia cieszyńskiego. Ponieważ piece budowano po zakończeniu inwestycji, kafle te mogą wskazywać datę wykończenia wnętrz zamku na lata 60. XVI w.

Ciekawostką jest też znalezienie w obrębie zamku, pod warstwą średniowieczną, ceramiki prehistorycznej, przypisywanej na okres kultury halsztackiej.

Co również ciekawe, od czasu budowy zamek nigdy nie był zrujnowany czy zniszczony. – Zawsze miał właścicieli i dobry dach, dzięki czemu jest dziś jednym z nielicznych polskich zamków, które mają zachowaną pierwotną tkankę architektoniczną. Był natomiast w różnym stopniu przebudowywany i remontowany w latach 1691-1693, 1779, 1846, 1884, 1964 i obecnie. Od XVI w. właścicielami były rodziny Grodzieckich, Marklowskich, Sobków, Larischów, Kaliszów, de Mara, Zoblów i Zamoyskich. W XIX w. zamek kupił bialski przemysłowiec Franz Strzygowski, a w okresie międzywojennym Ernest Habicht – mówi Jacek Proszyk. W czasie II wojny światowej na zamku była kwatera Wehrmachtu i szpital polowy. Po wojnie w zabytku mieścił się Instytut Zootechniki Polskiej Akademii Nauk.

W 2004 r. zamek wraz z zabytkowym parkiem stał się własnością przedsiębiorcy Michała Bożka. W obiekcie przeprowadzono w ostatnich latach wiele niezbędnych prace remontowych i ratowniczych. Finansował je z prywatnych pieniędzy Michał Bożek. Wymieniono m.in. pokrycie dachowe na miedziane, wyremontowano konstrukcję dachu, odrestaurowana została elewacja, wymieniono okna w oficynie zamkowej, renowacji poddano zabytkowe parkiety. Zamek dostosowany został do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Fundacja Ustronianka, mająca w użyczeniu zamek, to organizacja pozarządowa założona z inicjatywy Zuzanny i Michała Bożków w 2015 r.

Placówka eksponuje zbiory obecnego właściciela zamku – Michała Bożka. Jest wśród nich m.in. malarstwo, rzeźba, artystyczne przedmioty użytkowe, kartografia, przedmioty z porcelany, broń biała i czarnoprochowa, ceramika, wyroby z cyny oraz szkła śląskie. W muzeum dostępne są także tematyczne ekspozycje stałe, poświęcone kartografowi Wacławowi Grodeckiemu oraz konstruktorowi Józefowi Bożkowi. W ramach rewitalizacji obiektu i przystosowania go do działalności wystawienniczo-dydaktycznej, m.in. przebudowana została wewnętrzna infrastruktura techniczna. Wymieniono wszystkie instalacje, wyremontowano mury oporowe tarasu, zbudowano zbiorniki wody pożarowej.

– Eksponaty zbierałem blisko pół wieku. Jest ich około 9 tysięcy, na razie można zobaczyć część z nich, około 3 tysiące przedmiotów. Można powiedzieć, że prace przy rewitalizacji zamku zabrały mi prawie 20 lat życia – objaśnia Michał Bożek.

Źródło: Mat. Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach

Strona Zamku na Facebooku