Uzależnienie od alkoholu jest chorobą przewlekłą i nawracającą, która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez świadomości osoby, która alkohol spożywa. Polega na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych i może doprowadzić do choroby lub przedwczesnej śmierci. Zwykle, osoby uzależnione nie chcą się leczyć, ponieważ nie dostrzegają problemu i nie widzą potrzeby zmiany swojego stylu życia. Dodatkowym czynnikiem maskującym uzależnienie są mechanizmy obronne, które utrudniają osobie uzależnionej dostrzeżenie konsekwencji picia. Osoby uzależnione tłumaczą sobie, że piją tak jak inni albo próbują swoje picie usprawiedliwiać: kłopotami w pracy, problemami osobistymi czy rodzinnymi.
Praca z osobami uzależnionymi pokazuje, że punktem przełomowym w kierunku leczenia zwykle są sytuacje kryzysowe, czyli doświadczenie określonych szkód, którym nie da się już zaprzeczyć i które sprawiają, że dana osoba zaczyna zastanawiać się nad swoim postępowaniem. Zwykle osoby z otoczenia osoby uzależnionej, próbują ją przekonywać, uświadamiać, straszyć, edukować i niestety zwykle te strategie nie przynoszą pożądanych efektów, bowiem im większy nacisk ze strony otoczenia, tym silniej działają mechanizmy obronne.
Zdecydowanie skuteczniejszym rozwiązaniem jest pozwolenie osobie uzależnionej na zmierzenie się z konsekwencjami szkodliwego picia (nie przejmowanie jego obowiązków domowych, nie usprawiedliwianie nieobecności w pracy, brak komfortu funkcjonowania w domu). Warto też wycofać nadmierną koncentrację swojej uwagi i aktywności z osoby uzależnionej i zadbać o siebie i pozostałych członków rodziny. Osoby uzależnionej nie da się zmusić do leczenia odwykowego, nawet sądowym zobowiązaniem, jeśli sama nie będzie tego chciała. Podjęcie leczenia przynosi najlepsze efekty, jeśli jest wynikiem przemyśleń i jest podejmowane świadomie przez osobę uzależnioną.
Leczenie uzależnienia polega na uczestnictwie w psychoterapii, podczas której pacjent dowiaduje się na czym polega jego choroba, uczy się radzenia sobie z głodem alkoholowym, nawrotami, radzenia sobie z emocjami i problemami bez pomocy substancji psychoaktywnych. Skuteczność terapii wynosi ok. 30-40%. Duży wpływ na jej skuteczność ma nastawianie osoby uzależnionej, jej zaangażowanie i systematyczny, aktywny udział w zajęciach terapeutycznych. Podstawowy program terapii na oddziale trwa od 6 - 8 tygodni lub około 6 miesięcy w placówkach ambulatoryjnych (poradniach leczenia uzależnień). Następnym etapem powrotu do trzeźwości jest kontynuacja terapii w programie pogłębionym, trwającym ok. 12-18 miesięcy. Leczenie uzależnienia jest bezpłatne, również dla osób nieubezpieczonych. Wspomagająco zaleca się uczestnictwo w środowisku samopomocowym (wspólnoty AA, kluby abstynentów). Należy tu podkreślić fakt, że nie ma leku na uzależnienie, który mógłby zastąpić terapię. Wszelkie medykamenty stanowią jedynie wsparcie dla działań terapeutycznych i mogą złagodzić objawy odstawienia alkoholu.
